طراحی الگوی رهبری دلسوزانه در سازمان آموزش و پرورش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

2 علوم تربیتی،دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی،محقق اردبیلی،اردبیل، ایران

3 دانشگاه فرهنگیان، پردیس اردبیل، اردبیل، ایران

10.22098/pbeo.2025.17097.1057

چکیده

زمینه و هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های رهبری دلسوزانه در سازمان آموزش و پرورش در شهر زنجان انجام شده است. رهبری به‌عنوان عاملی کلیدی در بهبود عملکرد سازمانی محسوب می‌شود، به‌طوری‌که موفقیت یا شکست سازمان‌ها تا حد زیادی به اثربخشی رهبری در تمامی سطوح وابسته است.
روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی؛ از نظر نوع داده‌ها، کیفی (بر اساس روش نظریه داده‌بنیاد)؛ و از نظر ماهیت اجرا، توصیفی است. جامعه آماری پژوهش را خبرگان و متخصصان حوزه رهبری دلسوزانه، اساتید دانشگاهی با سوابق پژوهشی و عملیاتی مرتبط، مدیران ارشد آموزش و پرورش، و صاحبان آثار علمی (کتب، مقالات و ...) در حوزه رهبری دلسوزانه تشکیل دادند که با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند و به روش گلوله‌برفی، تعداد 12 نفر برای مصاحبه انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها، مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته بود. پس از انجام مصاحبه‌ها و اجرای تکنیک‌های مذکور، داده‌ها جمع‌بندی شدند و با به‌کارگیری نظریه داده‌بنیاد، مقوله‌بندی و کدگذاری مفاهیم انجام گرفت تا الگوی نهایی استخراج شود.
برای تحلیل داده‌های کیفی، از مراحل کدگذاری باز (تولید مفاهیم اولیه)، کدگذاری محوری (شناسایی مقوله‌های عمده و ارتباط بین آن‌ها)، و کدگذاری انتخابی استفاده شد. به‌منظور سنجش اعتبار درونی یافته‌ها، از تطبیق داده‌ها با مبانی نظری و پیشینه پژوهش، مصاحبه با افراد کلیدی، و دریافت نظرات خبرگان بهره گرفته شد. روایی محتوا و پایایی از روش در صد توافق بین دو کدگذار تأیید گردید که همگی حاکی از اعتبار و روایی مطلوب یافته‌ها بودند.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که الگوی رهبری دلسوزانه در سازمان آموزش و پرورش شهر زنجان شامل 4 شاخص، 16 مؤلفه، و 41 بُعد است. ابعاد و مؤلفه‌های شناسایی‌شده به‌شرح زیرند: عوامل فردی(ویژگی‌های رهبر، ساختار روانشناختی رهبر، مهارت‌های فراشناختی و خوددلسوزی)، عوامل بین فردی ( گوش‌دادن فعال، شفافیت ارتباطی، دینامیک ارتباطی و الگوهای قدرت)، عوامل سازمانی (فرهنگ سازمانی، ساختارهای حمایتی، معماری سازمانی و سیستم‌های انگیزشی) و عوامل محیطی-فرهنگی (تحولات اجتماعی، چالش‌های جهانی، هنجارهای اجتماعی و شرایط بحرانی).
نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که الگوی رهبری دلسوزانه در آموزش و پرورش زنجان، متشکل از چهار شاخص اصلی (فردی، بین‌فردی، سازمانی و محیطی-فرهنگی) با ۱۶ مؤلفه و ۴۱ بُعد است. این ابعاد نشان می‌دهد که رهبری دلسوزانه نه‌تنها به ویژگی‌های درونی رهبر، بلکه به تعاملات انسانی، ساختارهای سازمانی و تأثیرات محیطی نیز وابسته است.

کلیدواژه‌ها

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار